Aktualne zastosowanie komór hiperbarycznych
Jarosław Paprocki, Monika Gackowska, Marta Pawłowska, Alina Woźniak - Katedra Biologii Medycznej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika – Collegium Medicum w Bydgoszczy
Hiperbaria tlenowa (ang. hyperbaric oxygen – HBO) jest to metoda leczenia urazów i chorób w komorze hiperbarycznej.
Wykorzystuje ona ciśnienie wyższe od atmosferycznego. W trakcie zabiegu chorzy oddychają czystym, 100% tlenem. Uważa się, że ciśnienie wewnątrz komory powinno przewyższać 1,4 ATA. Wykorzystywane podczas zabiegów leczniczych w dostępnych obecnie komorach ciśnienie wynosi zazwyczaj 2,5 ATA (1, 2), dzięki temu można wielokrotnie zwiększyć ilość tlenu dostarczonego do komórek organizmu.
Tlen w warunkach hiperbarycznych jest dostarczany do komórek organizmu nie tylko przez utlenowanie hemoglobiny, ale i w postaci rozpuszczonej w osoczu krwi (6). Wykazano, że w jednym litrze surowicy krwi znajdują się 3 ml rozpuszczonego fizycznie tlenu. Wiadomym jest, że oddychając 100% tlenem w warunkach normobarii, wysycenie surowicy krwi tlenem wzrasta do 20 ml/l. Pełne zapotrzebowanie organizmu będącego w spoczynku na tlen można zrealizować, oddychając 100% tlenem w warunkach hiperbarii tlenowej,
co prowadzi do wzrostu stężenia rozpuszczonego w surowicy tlenu do 50 ml/l (1, 2, 4, 6).
"Badania jednoznacznie dowodzą, że wykorzystanie hiperbarii tlenowej pozwala ograniczyć interwencje chirurgiczne (14). Udowodniono, że terapia tlenem hiperbarycznym zwiększa przeżycie oraz redukuje liczbę amputacji w obrębie kończyn (15). Działanie tlenu hiperbarycznego przyspiesza gojenie ran poprzez pobudzenie neowaskularyzacji. Dowiedziono, że zwiększona podaż tlenu zwiększa zdolność komórek śródbłonka do podziałów mitotycznych (16, 17). Tlen hiperbaryczny pobudza również naskórkowanie rany (18). HBO zalecana jest także w przypadkach ostrego niedokrwienia tkanek miękkich w wyniku: zespołów zmiażdżeniowych, przeszczepów zagrożonych
odrzuceniem oraz reinplantacji (7, 19). Efekt terapeutyczny HBO związany jest z poprawą przepływu krwi przez uszkodzone tkanki, zmniejszeniem obrzęku, a także redukują liczbę płytek krwi, które dodatkowo hamują przepływ (20). Hiperbarię tlenową stosuje się również jako metodę wspomagającą podstawowe leczenie chirurgiczne przy oparzeniach termicznych, chemicznych oraz elektrycznych (7). Udowodniono, że stosowanie HBO w oparzeniach redukuje obrzęk i wysięk z ran (7, 16, 21). HBO przyspiesza oczyszczanie rany. U pacjentów z powikłaniami infekcyjnymi istotnym znaczeniem hiperbarii jest działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne (22). W leczeniu nagłej idiopatycznej głuchoty stosuje się hiperbarię tlenową wraz z wielokierunkowym leczeniem farmakologicznym obejmującym leki reologiczne, steroidy oraz witaminy (3, 7, 23, 24)." "Oprócz wyżej wymienionych zastosowań leczniczych, HBO coraz częściej jest wykorzystywana w innych dziedzinach medycyny np. kosmetyce i medycynie estetycznej. Udowodniono, że stosowanie hiperbarii tlenowej zmniejsza fotostarzenie skóry (29). W innym badaniu wykazano, że leczenie farmakologiczne grzybicy wsparte tlenoterapią hiperbaryczną prowadzi do zwiększenia skuteczności terapeutycznej (30). Stwierdzono, że u chorych z ostrym zespołem wieńcowym, poddanych terapii standardowej oraz jednorazowemu zabiegowi HBO znacząco skraca się czas trwania bólu. Zaobserwowano również istotne zmniejszenie wystąpienia intensywności zaburzeń rytmu oraz przewodnictwa serca, niższe były także poziomy markerów wskazujących na uszkodzenie mięśnia sercowego po zabiegu HBO (31). Badania doświadczalne przeprowadzone u chorych z udarem mózgu jednoznacznie wskazują na bardzo szybką poprawę stanu klinicznego po przeprowadzeniu serii zabiegów hiperbarii tlenowej (32).
Medycyna hiperbaryczna jest prężnie rozwijającą się gałęzią nauki. W Polsce oraz na całym świecie powstają nowe ośrodki lecznicze wykorzystujące tlen hiperbaryczny w celach terapeutycznych. Poszukuje się również ciągle nowych możliwości wykorzystania tej formy terapii.
Źródło: www.czytelniamedyczna.pl/5847,aktualne-zastosowanie-hiperbarii-tlenowej.html
